Gida honetan, Hezkuntza Baliabide Ireki (HBI) honen ezaugarriei eta erabilerari buruzko orientazio orokorrak daude, erabilitako metodologia-estrategiak eta ebaluazioa. Baina, bere egitura berezia dela-eta, erronka bakoitzerako aparteko fitxa didaktiko bat eskaintzen da. Fitxetan orientabide zehatzak ematen dira, eta edukiak, landutako konpetentziak eta ebaluazio-proposamena zehazten dira.

PROIEKTUAREN CANVASa

“Materiaren propietateak ikertzen” DBHko 2. mailako Fisika eta Kimika arloko curriculuma lantzeko proposamen didaktikoetako bigarrena da. Ez dira ohiko unitate didaktikoak, ezta proiektu handiak ere, askotariko arazo-egoerak baizik, iraupen-saio batzuetarako erronka txiki gisa planteatuak. Erronka bakoitza ekoizpen bati zuzendutako ikerketa-jarduera gidatu batzuen bidez ebazten da.

Erronka horiek testuinguruan jartzen dituzte curriculum-edukiak, eta irakasleentzat baliagarriak izan daitezke, bai beren eskolei ideia osagarriak emateko, bai zuzenean aplikatzeko. Irakasleak erabakitzen du, gaiaren hainbat unetan aplika baitaitezke, jarduera solteak aukeratu edo eduki guztiak lantzen joan. “Ikertuz" serieko bigarren Hezkuntza Baliabide Ireki honek, bere eduki propioagatik, askoz gehiago erreparatzen die laborategiko ikerketei, baina simulazio digitalak, irakurketak eta solasaldi zientifikoak ere biltzen ditu.

Konpetentzia zientifikoa garatuko duten metodologia-estrategietan jarri da arreta berezia, baina gainerako oinarrizko konpetentziak ahaztu gabe.

• Erronka edo arazo-egoera gisa planteatutako ikerketak
• Ikasketa-kooperatiboko eta talde-laneko dinamikak
• Irakurketa zientifikoei buruzko lana
• Simulazio digitalen erabilera
• Eztabaidak

Dagoeneko, irakasgai honetako gaiak garatzeko baliabide asko dago eskuragarri. Lan honetan, beste lerrabide bat eskaini nahi dugu, ikerketan oinarritutako ikasketa (Inquiry based learning) bultzatuz, baina irakasleak gidatua uneoro, aurkikuntza hutsaren bidezko ikasketaren ikuspegi bakuna alde batera utzita, eta argudiatzea eta pentsamendu kritikoa bultzatuko duten jardueretan arreta jarrita.

Oso garrantzitsua da azpimarratzea oinarrizko ezagutza ezinbestekoa dela ikerketan oinarritutako erronka bati heltzeko. Ikerketa-jarduerak eskatzen duen pentsamendua (hipotesiak egitea, esperimentazioa planifikatzea, emaitzak interpretatzea, ondorioak argudiatzea, etab.) ezin da gauzatu aldez aurretik behar diren ezagutzak izan gabe. Irakasleen lana, ezagutzak modu aktiboan eraikitzeari dagokionez (zuzeneko heziketa, kontzeptuen azalpena, adibideak, orientazioak, trebakuntza, etab.), beharrezkoa da erronken bidezko ikaskuntza-teknikek ikaskuntza sakona eragin ahal izateko.

Ikasgelan 24 saio egiteko materiala dago, baina ikerketa batzuk curriculumaren azken eduki-blokerako balio dezakete, proiektu zientifiko bat egiteko blokerako, hain zuzen.

Edukien bloke honetarako proposatutako zereginak eta jarduerak honako hauek dira:

Hezkuntza Baliabide Ireki honen egitura berezia da, erronka eta jarduera desberdinek osatuta, elkarren artean gainjar daitezkeenak, gainera. Horregatik, ebaluazio-proposamen zehatz bat egin dugu erronka eta jarduera horietako bakoitzerako. Irakasleak, erabiliko duen ibilbidea hautatu ondoren, ibilbide zabalago batean integratu beharko du, eta hor, nola ez, honako hauek ere sartu beharko dira: kontrol tradizionalak, ikasle bakoitzaren koadernoaren balorazioa eta sekuentzia didaktikoan egin daitezkeen beste lan edo produkzio batzuena.

Erronketan oinarritutako ikaskuntza ezartzen bada, elementu metakognitiboak ere sartu behar dira haren ebaluazioan, prozesuan zehar lortu dituzten edo lortu ez dituzten ikaskuntzei buruz hausnartu ahal izan dezaten ikasleek. Ildo horretan, ikaskuntza autoerregulatzeko estrategiak inplementatzeak (adibidez, ikaskuntza-egunerokoak, orientazio-oinarriak edo pentsamendu-errutinak aplikatzea) erraztu egiten du ikaslea beren lorpenez eta zailtasunez jabetzea.

Ebaluazio-proposamenak curriculumeko ebaluazio-irizpide eta -adierazle guztiak betetzen ditu, eta hainbat forma eta tresna biltzen ditu:

• Ikaslearen autoebaluazioa
• Ko-ebaluazioa, bikoteka edo ikasle-taldeka
• Irakasleen ebaluazioak kontrol-zerrenden bidez, kontzeptuak ez ezik, jarreren behaketa ere kontuan hartuta
• Eztabaidetarako eta gogoeta pertsonaletarako orientazio-galderak, ikaskuntza-eguneroko gisa

 Ikerketa-jarduera guztietan, gaiarekin ez ezik, lan eta metodo zientifikoarekin zerikusia duten kontzeptu, prozedura eta jarrerei buruzko irizpide komun batzuk ere zehazten dira:

• Metodo zientifikoaren aplikazioa praktikan jartzeko ikerketa-lan txikiak garatzen ditu: zientifikoki iker daitezkeen arazoak identifikatzen ditu, eguneroko fenomenoak azaltzeko hipotesiak formulatzen ditu, esperimentuetako datuak bildu, antolatu eta interpretatzen ditu, eta azalpen arrazoituak ematen ditu, hipotesia berresteko edo ez berresteko.
• Laburbiltzeko txostenak egiten ditu, behaketetatik edo esperientzietatik ondorioak ateratzeko, eta bere mailarako egokia den hiztegi zientifikoa behar bezala erabiltzen du hiztegi zientifikoa.
• Informazio esanguratsua identifikatu, hautatu eta interpretatzen du zientzia-dibulgazioko testu batean.
• Laborategiko oinarrizko materiala hautatu eta kategorizatzen du, eta behar bezala erabiltzen.
• Laborategiko oinarrizko segurtasun-arauak ezagutu eta errespetatzen ditu, eta erabilitako tresnak eta materiala zaintzen ditu
• Sormen handia erakusten du planteatutako galderei erantzunak bilatzerakoan.
• Lan pertsonalean ahalegina eta autonomia erakusten ditu, eta jarrera aktiboa eta arduratsua izan du zereginetan.
• Talde-lanaren aldeko jarrera agertzen du, zereginetan lankidetza eta parte-hartze arduratsuko jarrerekin.
• Eztabaidetan parte-hartze aktiboa izaten du, arrazoiak ematen ditu, eta txandak eta arrazoiak errespetatzen ditu.
• Naturaren fenomenoak ezagutzeko jakin-mina eta interesa erakusten ditu.
• Ingurumenaren arloko testuinguru pertsonal eta sozialetan zientziak egiten dituen ekarpenak aztertzen ditu modu kritikoan.
• Zientzian aritzen diren pertsonen lana baloratzen du, eta haiei buruzko ikuspegi estereotipatuaz jabetzen da.