Writer (Open Office) testu-prozesadorea

• Writer. Open Office paketea: http://eu.openoffice.org/
• 31. fitxa Testu-prozesadorea. Behera kargatu fitxa.
• Tutoriala “ Open Office 2.4 Windowsen instalatu”. Educared - Fundación Telefónica-k egina: http://www.educared.net/softwarelibre/tutoriales/pdf/openofficeparawindows.pdf

Web-erreferentzia gomendagarriak

• Zenbaki-sistemak. Antzinako oholetako idazkera kuneiformeari buruzko bideoa: escritura cuneiforme.flv
• Posiziozko zenbaki-sistemei buruzko dokumentua. Antzinako zenbaki-sistemen historia eta bilakaera. SAEM Thales-eko Recursos Didácticos ataleko zenbaki-sistemei buruzko ikasgaia: http://thales.cica.es/rd/Recursos/rd97/Otros/SISTNUM.html
• Matematikaren historiari buruzko ikasgaia (zenbaki-sistemetara jotzeko estekak ditu). Danny José Perich Campana-ren web-orrialde pertsonala: http://www.sectormatematica.cl/historia.htm
• Zenbaki hamartarren arteko batuketa: http://www.skoool.es/content/los/maths/summ_decimals/launch.html
• Batuketa eta kenketa hamartarra: http://www.skoool.es/content/maths/decimal_add_sub/index.html

Francesco Pellos italiar matematikariak Compendio de lo ábaco argitaratu zuen. Liburu horretan, lehen aldiz erabili zen ikur bat zati osoa eta zati hamartarra bereizteko.

1579

François Viète-k (1540-1603), Canon bere lanean,

141421'35624 horrela idatzi zuen:

Orrialde batzuk aurrerago,

314159'26535 horrela idatzi zuen:

Eta pixka bat aurrerago, honela idazten du zenbaki bera: 314159.26535.
Hau da, zati osoa letra lodiz idatzi zuen, eta zati hamartarra, puntu batez bereizita. Zenbaitetan, marratxo bertikal bat erabili zuen zati osoa eta zatikiarra bereizteko:

314159|26535

1585

Simon Stevin flandestar matematikariak, zenbaki osoa eta zenbaki hamartarra bereizteko modua azaldu zuen, xehe-xehe eta era oso oinarrizkoan. Stevin izan zen zatiki hamartarraren erabileraren hedatzailea. Idazkera oso berezia erabiltzen zuen. Guk honela idatziko genukeena:

123,4567

Berak honela idazten zuen:

123(0) 4(1) 5(2) 6(3) 7(4)

Idazkera horren bidez, hau adierazten zuen: 123, zati osoa; 4, lehenengo mailako unitate hamartarra (hamarrena); 5, bigarren mailako unitate hamartarra (ehunena); 6 hirugarren mailako unitate hamartarra (milarena); eta 7, laugarren mailako unitate hamartarra (hamar milarena).

1595

Jost Bürgi suitzarrak idazkera erraztu egin zuen, hamartarren mailaren aipamena kenduz eta unitatearen zifraren gainean º ikurra ipiniz. Urte berean, Magini italiarrak biribiltxo hori kendu egin zuen, eta puntu bat ipini unitatearen eta hamarrenen artean. Horrela agertu zen gaur egun oraindik herrialde anglosaxoietan erabiltzen den idazkera:

123.45

XVII. mendearen hasiera

Wilbord Snellius (1580-1667) herbeheretar matematikariak eta optikaria (Willebrord Snell eta Willebrord Snel van Royen) koma hamartarra erabiltzen hasi zen:

123,45

XVIII. mendea

Koma hamartarraren erabilera Europa kontinentalean hedatu zen. Britainia Handian, berriz, puntua izan zen estandarra, agian John Napier-en lanaren ondorioz. Napierrek koma eta puntua erabili zituen Rhabdologia lanean, baina, bere logaritmo-taula garrantzitsuan, puntua erabili zuen bereziki.