Aurreko erronkan ikusi dugunez, plastikoa, dituen ezaugarriengatik, funtsezko material bihurtu da eguneroko bizitzako arlo askotan. Baina neurriz kanpoko erabilerak ere oztopo handiak ditu, ez baita biodegradagarria, ez eta birziklatzeko erraza ere, eta oso kutsagarria izan daiteke. Bere abantaila asko desabantaila bihurtu dira, beraz.
Plastikoen metaketa eta isurketa hainbesteraino iritsi da, dagoeneko plastikozko uharte bat dago Ozeano Barean, 1.400 000 km2-koa. Hondakin plastikoak kate trofikoetan zabaltzen dira, izaki bizidun askoren heriotza eraginez, eta pertsonengana ere iristen dira (mikroplastikoak).
Ba al dago plastikoaren alternatibarik? Zer ekintza egin ditzakegu plastikoaren kontsumoa murrizteko eta berrerabiltzea eta birziklatzea sustatzeko? Gehiegizko erabilera eta hura kontrolatzeko har ditzakegun neurriak ikertzea proposatzen dizuegu.
Zeregina: Iker dezagun plastikoek eragindako kutsadura
Iraupena
2 ordu
Taldekatzea:
4 edo 5 pertsonak osatutako taldetans
Lehenik eta behin, material plastiko mota bakoitza identifikatzen duten kodeak ikertuko ditugu, birziklatzeari buruz erabaki ahal izateko. Era berean, mikroplastikoak eguneroko materialetan egon daitezkeela ikusiko dugu. Taldeka arituko gara laborategian, eta emaitzak idatziko ditugu, azken txostena egiteko.
Material desberdinak eta birziklatzeko aukera askotarikoak zeudenez, identifikazio-kode bereziak sortu ziren. Plastikoen kasuan, 1etik 7ra bitarteko zenbaki bat inguratzen duten ondoz ondoko hiru gezi dituen triangelu batek –Möbiusen triangelua izenez ezaguna–, ontzia egiteko erabiltzen den materiala sinbolizatzen eta identifikatzen du, bai eta produktu berrietarako birziklatzeko aukera ere. Sinbolo horiek 1988an garatu zituen Plastikoen Industriaren Elkarteak (SPI).
Elikagaien ontzietan asko erabiltzen den plastiko mota bat da. Birziklatzeko aukera handiak ditu.
Supermerkatuko poltsetan, garbiketa eta higiene pertsonaleko produktuetan, esne-, zuku- edo jogurt-ontzietan erabiltzen den plastikoa da. Birziklatu ondoren, detergente-botiletarako, tutuetarako, olio-ontzietarako edo lorategiko altzarietarako erabil daiteke
Birziklapen gutxiko materialak dira. Oso gogorrak dira eta hodi eta hoditerietarako, detergente-botiletarako, ekipamendu medikoetarako, zapata-zoletarako eta abar luze baterako erabiltzen dira.
Askotan erabiltzen dira mota guztietako poltsetan, laborategiko ontzietan edo janari izoztuen ontzietan. Gainera, birziklatu ondoren, berriro erabil daiteke edukiontzi eta paperontzietan, paneletan, hodietan edo baldosetan.
Mikrouhin-laberako material perfektua. Ohikoa da saltsa-potoetan, azaletan eta medikuntzan eta albaitaritzan erabiltzeko ontzietan aurkitzea. Gainera, birziklatze-prozesuaren ondoren, ohikoa da eskuila, erretilu, bateria-kable edo argi-seinaleetarako.
Ohikoa da plastikozko mahai-tresnak, edalontziak eta platerak, ontzi kosmetikoak edo CD-kaxak aurkitzea. Birziklatzen zaila den materiala da.
Birziklatzeko oso zailak diren material plastiko ugari biltzen ditu. Ohikoa da eguzkitako betaurrekoetan edo DVDetan aurkitzea, baina ur botila edo elikagai ontzi batzuetan ere erabiltzen da.
Orain laborategian egiten dugu lan, bakoitzak bere etxetik ekarritako ontzi guztiekin (bi bakoitzak).
Taldean eta gida honekin, birziklatze-mailaren arabera sailkatzen ditugu. Talde bakoitzak bere ontziak pasatuko dizkie besteei, zerrenda zabala izan arte. Emaitzak taula batean antolatuko ditugu.
Zer motatako plastikoak murriztu beharko genituzke? Adibideak jarriko ditugu.
2. Mikroplastikoak
Mikroplastikoak plastikozko pieza txikiak dira, 5mm-ko diametroa baino txikiagoa dutenak. Hainbat iturritatik datoz, bai hondakin plastiko industrialetatik, bai eguneroko erabileratik (kosmetikoak, arropa, arrantza). Oso kutsatzaileak dira, degradatzen ez direnez, zati txikiagoetan baino ez direlako desintegratzen, eta, azkenean, organismo askok xurgatzen edo irensten dituzte; beren gorputzetan eta ehunean kokatuta, kate trofikoetan sartzen dira, eta gizakiarengana iristen dira.
Kosmetikoak edo hortzetako pasta mikroesferekin edo mikroperlekin (polietilenoa)
Azetato-orriak
Lupa
Prezipitatu-ontziak
Ura
Detergentea
Koilara
Iragazki-papera
Prozedura:
Talde bakoitzak kosmetiko batekin egingo du lan.
1. Prezipitatu-ontzi batean, ura eta detergentea jarriko ditugu.
2. Kosmetiko pixka bat jarriko dugu ontzian (5 ml inguru), eta minutu batez nahastuko dugu.
3. Astindu. Itxaron egingo dugu, ea flotatu egiten duten edo hondoratu egiten diren.
4. Beste edalontzi batera iragaziko dugu.
5. Hondarra jaso, eta azetatoan banatuko dugu.
6. Mikroperlak luparekin behatuko ditugu, eta kontatu egingo ditug
Kalkulu hori egin, eta ondorioak aterako ditugu:
Laginaren 5 mL-tan x mikroperla zenbatu baditugu, zenbat egongo dira kosmetiko osoan?
Kontuan hartuta zenbat kosmetiko edo hortzetako pasta kontsumitzen dugun normalean urtebetean, zenbat mikroperla kontsumituko lituzkete batez beste gure hiriko biztanleek?
Zeregina: Plastikoaren gaur egungo arazoari buruz ikertuko dugu
Iraupena:
2 ordu
Taldekatzea
4 edo 5 pertsonak osatutako taldetan
Hasieran azaldu dugun bezala, plastikorik gabe bizitzea ezinezkoa da oraingoz. Baina ahaleginak egiten ari dira plastikoak eragiten duen kutsadura leuntzeko:
Herritarrak sozialki kontzientziatzea, plastikoa hainbeste kontsumitu ez dezaten eta berrerabili dezaten.
Plastikoen birziklatze industriala eta artistikoa bultzatzea, berriz erabiltzeko.
Plastikoari alternatibak bilatzea, beste material batzuk ikertuz.
Orain arte ikusitako guztiarekin, bakarkako lan hau egingo dugu:
Asteburuan, gure etxean zenbat plastiko kontsumitu dugun idatziko dugu.
Ezaugarrien eta motaren arabera sailkatuko dugu.
Zenbatekoa da egunero kontsumitzen dugun plastikoaren masa? Eta bolumena?
Gutxiago kontsumitzeko irtenbideak proposatuko ditugu, eta berrerabiltzeko ere bai.
Objektuetako bat aukeratu, eta erronka erraz bat botako diogu ikaskide bati: Nola berrerabiliko zenuke proposatzen dizudan material hau? Halaber, beste ikaskide batek egin dizun erronkari erantzungo diozu.
Ikasle bakoitzak labur-labur azalduko du bere lana gelan.
Hausnarketa eta ebaluazioa
Behin zeregina amaituta, une ona da hausnarketa egiteko gure ikaskuntza-egunerokoan. Hona iradokizun batzuk:
Zer ikasi dut?
Prozesuan zehar zerk harritu nau gehien? Zergatik?
Posterra 
