 |
 |
Lurra Unibertsoan
|
| |
 |
|
Unibertsoa, Esne Bidea eta
Eguzki Sistema
|
| |
|
 |
|
Unibertsoaren behaketa:
planetak, izarrak eta galaxiak. Unibertsoari buruzko jakintzaren
bilakaera historikoa. Esne Bidea eta Eguzki Sistema. Gauez
zerua ikertzea: konstelazioak.
|
 |
|
|
|
 |
Eguzki
Sistema |
|
|
|
|
|
Misio
espazialak |
|
|
|
 |
|
Teleskopioa
|
|
|
|
|
Lurraren eta Eguzki Sistemako
beste osagaien ezaugarri fisikoak. Lurraren mugimenduak:
urtaroak, eguna eta gaua, eklipseak eta Ilargiaren aldiak.
Egutegi motak. Lurraren geruzak: nukleoa, mantua, azala,
hidrosfera, atmosfera eta biosfera.
|
|
|
|
|
|
Lurraren
egitura |
|
|
|
|
|
Lurraren
mugimenduak |
|
|
|
|
|
Ilargiaren
aldiak |
|
|
|
|
|
Eguzki-eklipsea
|
|
|
|
Materia Unibertsoan
|
|
|
|
|
Unibertsoko materiaren propietate
orokorrak: dimentsioak (azalera eta bolumena), masa eta
dentsitatea. Unitateak (N.S.). Masak eta bolumenak kalkulatzea.
|
|
|
|
|
|
Materia
neurtzea
|
|
|
|
|
Materiaren egoerak: solidoen,
likidoen eta gasen propietate espezifikoak. Atomoak eta
molekulak. Elementuak eta konposatuak. Sinbolo kimikoak.
Hidrogenoa eta helioa: ugaritasuna eta propietateak.
|
|
|
|
|
|
Materiaren
egoerak |
| |
|
|
|
|
Ur-molekula
|
|
|
|
|
Substantzia puruak eta nahasteak.
Homogeneoa eta heterogeneoa.
|
|
|
|
|
|
Disolbagarritasunari
buruzko esperimentua
|
|
|
Lurreko materialak
|
| |
|
|
Lurraren atmosfera
|
| |
|
|
|
Atmosferaren sorrera eta
eboluzioa. Egungo atmosfera: egitura, osagaiak, tenperatura
eta presioa. Nitrogenoa eta oxigenoa: ugaritasuna eta
propietateak. Karbono dioxidoa eta ozonoa: eraginak ingurumenean.
Airearen kokapena eta osagai aldaketak. Kutsatzaileak.
Airea eta osasuna.
|
|
|
|
|
|
Atmosferaren
geruzak |
|
|
|
|
|
Airearen
presioak |
|
|
|
|
|
Hodeien
sorrera eta motak |
|
|
|
|
|
Kutsadura
|
|
|
|
 |
Fenomeno atmosferikoak.
Zeruaren koloreak.
|
|
|
|
Lurraren hidrosfera
|
|
|
|
|
Lurreko uraren sorrera.
Ura beste planetetan. Ur-molekula: ugaritasuna, propietateak
eta garrantzia. Itsasoko ura, disoluzioa. Sodioa, potasioa
eta kloroa: ugaritasuna eta propietateak.
|
|
|
|
|
|
Itsas Korronteak
|
|
|
|
|
Ura kontinenteetan. Ur geza
motak. Ur-lurruna atmosferan.
|
|
|
|
|
Uraren zikloa. Uraren kutsadura
eta arazketa. Ura eta izaki bizidunak. Ura eta osasuna.
|
| |
 |
|
Lurrazala
|
| |
|
|
|
Lurrazala: azala, osaketa
kimikoa eta elementu geokimikoak. Silizioa eta aluminioa:
ugaritasuna eta propietateak. Magnesioa, burdina eta kaltzioa:
ugaritasuna eta propietateak. Mineral eta harri kontzeptuak.
Harrien eta mineralen garrantzia eta ugaritasun erlatiboa.
Harri mota nagusiak. Oinarrizko material artifizialak
XXI. mendean. Birziklatzea.
|
|
|
|
|
|
Mineralen
gogortasuna
|
|
|
Lurra eta izaki bizidunak
|
| |
|
|
Lurra, planeta bizia
|
| |
|
|
|
Planeta batean bizitza egoteko
faktoreak. Elementu biokimikoak. Karbonoa: propietateak.
|
| |
|
|
|
|
Lurraren
klimak
|
| |
|
|
|
Izaki bizidunen ezaugarri
eta funtzio komunak. Teoria zelularra. Izaki bizidunen
dibertsitatea: inguruneak, tamainak, formak eta elikatzeko
erak.
|
| |
|
|
|
|
Zelula
ala fabrika |
| |
|
|
|
|
Izaki
bizidunen nutrizioa, harremanak eta ugalketa
|
| |
|
|
Izaki bizidunen sailkapena
|
| |
|
|
|
Taxonomia: sarrera. Bost
erreinuak. Enbor nagusiak. Birusak, bakterioak eta organismo
zelulabakar eukariotikoak.
|
| |
|
|
|
|
Izaki
bizidunen bost erreinuak
|
| |
|
|
|
Onddoak. Landare-erreinua.
Enbor nagusiak. Animalia-erreinua.
|
| |
|
|
|
|
Monerak
eta protoktistak
|
| |
|
|
Izaki bizidunen dibertsitatea
|
| |
|
|
|
Uretako bizitza. Ur-inguruneak.
Uretako landareak: algak. Uretako ornogabeak eta ornodunak.
|
| |
|
|
|
Urgaineratutako lurren konkista.
Lehorreko inguruneak. Lehorreko landareak: goroldioak,
garoak eta fanerogamoak. Lehorreko ornogabeak eta ornodunak.
Giza espeziea.
|
| |
|
|
|
|
Artropodoak |
| |
|
|
|
|
Landareen
emigrazioa lehorrera |
| |
|
|
|
|
Giza
gorputza |
| |
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
